Osmanlı Devleti’nde Yönetim-Nakşbendi İlişkisine Farklı Bir Bakış: Hâlidî Sürgünleri

Hâlidîlerin XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Tasavvufun en güçlü eğilimlerinden birini temsil ettikleri bilinmektedir. Cumhuriyet Türkiyesi’nde yeni yönetimin sert muhalifleri olarak yakından izlenseler de geleneklerinin esasını büyük ölçüde muhafaza ettiler ve Türkiye’de etkilerini bugüne kadar güçlü bir biçimde sürdürmeyi başardılar. Burada ele almaya çalışacağımız konu ise Osmanlı Devleti ve Ehl-i Sünnet’in sadık taraftarları olarak kabul edilen Hâlidîlerin sürgünlerine yönelik olacaktır. Böyle bir konuyu seçmemizin temel sebebi, Osmanlı resmi ideolojisiyle bu kadar uyumlu bir tarikatın mensuplarının neden yönetimin tedirginliği ve gazabının bir ifadesi olarak muhtelif zamanlarda sürüldükleri meselesidir. Bunun için gerek XIX-XX. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nin siyasi ve sosyal yapısındaki değişimler, gerekse Hâlidîlerin kendilerini adadıkları İslâmî düşünce, buna uygun olarak benimsedikleri siyasi tavır ile Osmanlı resmi ideolojisinin birlikte düşünülmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler