Mecmua-i Tekâyâların Serencamı ve Yeni Bir Liste Neşri

Bu çalışmada İstanbul’daki tekkelerin tesislerinden, 1925 yılındaki ‘sedd’lerine kadar tarîkatları, silsile-i meşayihleri, yerleri, zikir günleri, tekkede ikamet edenlerin nüfusları gibi tekkeler tarihi için mühim kaynaklardan olan mecmua-i tekâyâlar incelenecektir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla ilki “Îd-i Adhâda Ocaklar ve Cevâmi’ ve Medâris ve Zevâyâya Tevzi’ Olunan Kurban Koyunu Defteridir” adındaki, 1119 (1708) tarihli, Kurban Bayramı münasebetiyle ocak, cami, medrese, tekke ve türbelere dağıtılacak olan kurbanlık koyunların adetleri ile verildikleri yerleri gösteren liste ile başlayıp, 30 Kasım 1925’teki 677 sayılı Tekke ve Zâviyelerin Seddine Dair Kanunun hemen öncesinde [Eylül-Ekim 1925] dergâhların özellikle vakıflar ile ilgili yönlerinin tespiti için düzenlenen “Tekâyâ ve Zevâyâya Mahsus Defter” ile nihayete eren –mükerrrerleri ve muadilleri bir/tek addedilerek- 23 adet liste tanıtılıp, bu güne kadar künyeleri verilen ancak hâlâ neşredilmemiş olan üç listenin çevrim-yazısı sunulacaktır. Kimisi devlet eliyle, kimisi mutasavvıflarca yazılan bu listelerin mukayeseli olarak tahlili, yapıları bu güne gelemeyen birçok tekkenin tarihî sürekliliği ve tutarlılığının elde edilebilmesinde hatırı sayılır bilgiler bahşedecektir.
Listeler tanıtılmadan önc idarî erkin – Fatih Sultan Mehmet’ten sonra - özellikle II. Mahmut ile başlayan ‘merkeziyetçi’ siyasetinin tekke ve tarîkatların üzerindeki yeni tezahürleri konumuz açısından özetlenecek, ardından bu güne kadar ulaşabildiğimiz tekke listeleri tanıtılacaktır. Bu listelerden bahseden makale, tez ve kitapların zikrinin ardından “sonuç” bölümünde listelerle ilgili bir tasnif denemesi yer alacak, son olarak da üç listenin çevrim-yazısı sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mecmua-i tekâyâ, İstanbul tekkeleri, Tekke, Tarîkatlar, Tekke listeleri, Tekke ve Zâviyeler.