Abdullah Bosnevî’nin Tecelliyâtü arâisi’n-nusûs’unda Teşbih ve Tenzihe Dair Görüşleri
Abdullah Bosnevî’nin (ö. 1054/1644) Tecelliyâtü arâisi’n-nusûs’u ilk Türkçe Fusûs şerhi olmak özelli-ğiyle önemini korumaktadır. Bu eser çerçevesinde İbnü’l-Arabî düşüncesinde yepyeni muhtevalar ka-zanmış olan “tenzih” ve “teşbih” mefhumlarının izdüşümleri makalemize konu olacaktır. Bosnevî’nin şerhinin seçilmesi sebepleri arasında; ilk Türkçe şerh olmak itibariyle Osmanlı ilim-kültür muhitlerini doğrudan etkilemesi ve İbnü’l-Arabî’nin görüşlerine sıkı sıkıya bağlı olan müellifin tenzih-teşbih hak-kındaki mütâlaalarının yoruma mahal bırakmayacak ölçüde net, vâzıh ve delillendirilmiş olması sayıla-bilir. Bosnevî’nin şerhinde İbnü’l-Arabî’nin Fusûs’ta temas ettiği, bazen işaret edip geçtiği konular, kelâmî ve felsefî bakış açılarına eleştiri olmaları bakımından vurgulanmış, tenzih ve teşbih gibi soyut ve spesifik bir konu daha somut bir zeminde ve işlevsel bir karaktere büründürülerek değerlendirilmiş-tir. Bu anlamda Bosnevî’nin tenzih ve teşbih hakkındaki hükümleri sûfîlerin eğilimlerini yansıtması bakımından da gayet elverişlidir. Anahtar Kelimeler Abdullah Bosnevî, İbnü’l-Arabî, tenzih, teşbih, tenzihte teşbih, teşbihte tenzih, hayâl.
|
|