Hâris Muhâsibî ve Nefis Kavramı

Nefis kavramı tarih boyunca düşünürleri meşgul etmiş, insanın manevî eğitimini hedefleyen sûfîlerin de uğraş alanı olmuştur. Tasavvufta nefis muhâsebesini merkeze alarak manevî eğitimin temelini atan sûfîler arasında Hâris Muhâsibî’nin özel bir yeri vardır. Onun görüşlerini nefis kavramı çerçevesinde incelemek, düşünce tarihimizde tasavvuf disiplini içerisinde insan anlayışlarının geliştirilmeye başlandığı bu nazik döneme kısmen ışık tutabilir.
Bu çalışma, konuya mütevâzî bir katkı sağlama umuduyla huzurlarınıza çıkıyor. Muhâsibî’nin hayatı ve eserleriyle ilgili mümkün olduğu kadar ayrıntılı bilgi verme gayretiyle hazırlanan eserde müellifin nefis kavramı ve ilgili diğer kavramlara getirdiği açıklamalardan başka, seyr ü sülûk sürecinin sonuçları hakkındaki görüşleri de ele alınıyor. Seyrü sülûku havf ve recâ, nefis muhâsebesi, verâ, takvâ ve tâat olarak beş temel başlık altında ele alan müellifin görüşleri yanında ilgili konulardaki yaklaşımların hangi zeminde ortaya konduğunun tespit edilmesi de hedefleniyor.

Anahtar Kelimeler

nefis, Kalp, akıl, havâtır, hevâ, şehvet, havf-recâ, muhâsebe, mücâhede, verâ, zühd, takvâ, tâat, rızâ