Abdullah Bosnevî’nin Tecelliyâtü arâisi’n-nusûs’unda Teşbih ve Tenzihe Dair Görüşleri
(Abdullah Bosnavi’s Remarks on anthropomorphism (tashbih) and transcendentalism (tanzih) in his Fusus al-Hikam Commentary) |
|
|
|
| Yazar |
: Derya Çakır Baş |
| Türü |
:
Makale |
|
Baskı Yeri/Yılı |
: İstanbul / 2013 |
|
Dergi |
: 
|
|
Sayı |
: 31 |
|
Sayfa |
: 33-56 |
|
Görüntülenme |
: 13804 |
|
İndirilme Sayısı |
: 0 |
| |
Bu eserin tam metni dosya olarak bulunmamaktadır
|
Özet
Abdullah Bosnevî’nin (ö. 1054/1644) Tecelliyâtü arâisi’n-nusûs’u ilk Türkçe Fusûs şerhi olmak özelli-ğiyle önemini korumaktadır. Bu eser çerçevesinde İbnü’l-Arabî düşüncesinde yepyeni muhtevalar ka-zanmış olan “Tenzih” ve “teşbih” mefhumlarının izdüşümleri makalemize konu olacaktır. Bosnevî’nin şerhinin seçilmesi sebepleri arasında; ilk Türkçe şerh olmak itibariyle Osmanlı ilim-kültür muhitlerini doğrudan etkilemesi ve İbnü’l-Arabî’nin görüşlerine sıkı sıkıya bağlı olan müellifin Tenzih-teşbih hak-kındaki mütâlaalarının yoruma mahal bırakmayacak ölçüde net, vâzıh ve delillendirilmiş olması sayıla-bilir. Bosnevî’nin şerhinde İbnü’l-Arabî’nin Fusûs’ta temas ettiği, bazen işaret edip geçtiği konular, kelâmî ve felsefî bakış açılarına eleştiri olmaları bakımından vurgulanmış, Tenzih ve teşbih gibi soyut ve spesifik bir konu daha somut bir zeminde ve işlevsel bir karaktere büründürülerek değerlendirilmiş-tir. Bu anlamda Bosnevî’nin Tenzih ve teşbih hakkındaki hükümleri sûfîlerin eğilimlerini yansıtması bakımından da gayet elverişlidir.
Anahtar Kelimeler
Abdullah Bosnevî, İbnü’l-Arabî, Tenzih, teşbih, Tenzihte teşbih, teşbihte Tenzih, hayâl.
Abstract
Abdullah Bosnavi’s work called Tajalliyâtu arâisi’n-nusûs maintains its importance as the first com-mentary written in Turkish on Fusûsu’l-Hikam. In our article we addressed the reflections of the con-cepts of anthropomorphism (tashbîh) and transcendentalism (tanzîh) in Bosnavi’s aforementioned work, which gained new dimensions through Ibn Arabi’s thought. Among the reasons for choosing Bosnavî’s commentary, the followings can be mentioned: in consequence of being the very first commentary of the Fusûs in Turkish, Tajalliyât had a direct impact on the Ottoman intellectual and cultural circles; and as one of the most vigorous followers of Ibn Arabî, Bosnavi’s remarks on the concept of anthropo-morphism (tashbih) and transcendentalism (tanzih) are quite clear and based on evidences. The subjects briefly mentioned in Fusûs by Ibn Arabi were emphasized in Bosnavi’s commentary because of their critical approaches to theological and philosophical viewpoints; moreover, an abstract and specific sub-ject such as anthropomorphism and transcendentalism has been functionally dealt with on a concrete basis. When considered from this point of view, Bosnavi’s inferences concerning anthropomorphism and transcendentalism are noteworthy in reflecting sufi inclinations as well.
Keywords
Abdullah Bosnavî, Ibn Arabî, anthropomorphism, transcendentalism, anthropomorphism in transcendentalism, transcendentalism in anthropomorphism, imagination.
|
